Μαζί και μόνοι στην έρημη χώρα του Χειμωνά

• Ημερομηνία: 14/06/2010
• Website: www.enet.gr
• Δημοσιογράφος: Ιωάννα Κλεφτογιάννη

•  

  «Από παιδί έβλεπα, έβλεπα συνέχεια τους ανθρώπους. Την έσχατη λεπτομέρεια των σωμάτων, το πρόσωπό τους, το δέρμα τους, τα σκισίματά του, τη στάση τους, την ακινησία τους, τη φυσιογνωμία τους, άκουγα την ηχώ των λόγων τους, περιφερόμουν στους στενούς λαϊκούς έρημους δρόμους της Καβάλας και της Θεσσαλονίκης...».

  

  Χ. Χαραλάμπους, Γερ. Μιχελής, Κατερίνα Φωτιάδη, Τ. Τζαμαργιάς, Μαρία Καλλιμάνη, Μ. Καρατζογιάννης και Θεοδώρα Μαστρομηνά στις πρόβες, με φόντο βίντεο με τον Γ. Χειμωνά

  Παύσεις. Ανάσες. Η αισθαντική βαθιά φωνή του Γιώργου Χειμωνά με διαπερνά μέσα από την ηχογραφημένη αυτοβιογραφική εξομολόγησή του. Το ίδιο συμβαίνει και στους έξι ηθοποιούς του «Ανείπωτου», που βασίζεται στο «Γιατρό Ινεότη» (1971) του Χειμωνά και σκηνοθετεί ο Τάκης Τζαμαργιάς για το Φεστιβάλ Αθηνών. Παρουσιάζεται αύριο και την Τετάρτη σε ένα νέο χώρο της Πειραιώς 260, τον Ε, δίπλα στο παλιό γκαράζ.

  Οι έξι ερμηνευτές (Μαρία Καλλιμάνη, Μάνος Καρατζογιάννης, Θεοδώρα Μαστρομηνά, Γεράσιμος Μιχελής, Κατερίνα Φωτιάδη και Χάρης Χαραλάμπους) στέκονται διαρκώς ακίνητοι πάνω σε μια επικινδύνως κεκλιμένη επιφάνεια. Αποκομμένοι, σαν κρεμασμένοι. Μοναχικοί δορυφόροι. «Δονούνται», όμως, μέσα από τον λόγο του κορυφαίου Ελληνα ψυχιάτρου, λογοτέχνη και μεταφραστή. Οι ενέργειές τους «μεταγγίζονται» στο κοινό. Ο σκηνοθέτης, άλλωστε, θεωρεί εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση του «Ανείπωτου» τους «ενεργητικούς θεατές».

  «Ο λόγος του Χειμωνά είναι η παράσταση. Γίνεται σώμα», λέει. «Ενεργοποιεί, δηλαδή, και το σώμα». Δεν θέλει να βγουν οι ηθοποιοί πάνω από τον Χειμωνά. «Θέλουμε να αρθρώσουμε τον Χειμωνά χωρίς καμία άποψη. Και κυρίως να αποφύγουμε το παριστάνειν. Εξ ου κι ο τίτλος μας. Το "Ανείπωτο". Πρέπει να διατηρούμε την αίσθηση ότι διαβάζουμε το κείμενο», εξηγεί ο Τ. Τζαμαργιάς.

  Οι ηθοποιοί δεν συνομιλούν μόνο με τη φωνή του Χειμωνά και βιντεοσκοπημένα στιγμιότυπα της ζωής του, αλλά και με το τραγούδι της Μαριάνθης Σοντάκη στη «Θεογονία» του Θεοδωράκη. «Το τραγούδι λειτουργεί ως αντίστιξη, γιατί η σχέση ζωής-θανάτου για τον Χειμωνά είναι πολύ λεπτή. Τον απασχολούσε ο θάνατος εν ζωή. Οχι ο φυσικός ή διά της αυτοκτονίας», διευκρινίζει ο Τζαμαργιάς.

  Με τον τίτλο «Ανείπωτο» ήθελε να επισημάνει «τη δυσκολία τού να ειπωθεί αυτός ο λόγος και να σημαίνει κάτι από σκηνής. Στόχος μας είναι να βυθιστεί και να ανακαλύψει καθένας τη δική του ερημιά, τη δική του μοναξιά. Ενώ πρόκειται για έξι ανθρώπους που συνυπάρχουν, ουσιαστικά δεν συναντιούνται πουθενά. Αυτό είναι άλλωστε κυρίαρχο στον Χειμωνά. Μέσα στον ένα υπάρχουν όλοι. Καθένας από τους ηθοποιούς προσπαθεί να μπει στη δική του ερημιά και μέσα από αυτή να δει πώς αρθρώνεται αυτός ο λόγος».

  «Δεν είναι εύκολο να είμαστε μέσα στη μοναξιά του ο καθένας», αποκαλύπτει η Μαρία Καλλιμάνη. «Η ουσία είναι να καταφέρουμε να μην παριστάνουμε τίποτα, αλλά να αφήνουμε να μιλά το σώμα», υποστηρίζει ο Γεράσιμος Μιχελής. «Είμαστε και μαζί και μόνοι. Ακούγοντας και συγχρόνως μην ακούγοντας τους υπόλοιπους πέντε», προσθέτει ο Χάρης Χαραλάμπους. «Ο λόγος του Χειμωνά είναι μια τολμηρή προσωπική κατάθεση, που όμως αφορά τους πάντες», σύμφωνα με τον Μάνο Καρατζογιάννη. «Αυτή τη διάσταση προσωπικού και συλλογικού ταυτόχρονα προσπαθούμε να αποδώσουμε».

  Δεν έλειψαν, πάντως, και οι ευκολίες: «Η θεατρικότητα υπάρχει a priori στο πεζογραφικό έργο του», διατείνεται ο σκηνοθέτης. «Το καταλαβαίνεις αν τον διαβάσεις φωναχτά. Ο ήχος είναι νόημα στον Χειμωνά. Δεν είναι για σιωπηρή ανάγνωση. Από τη φωναχτή ανάγνωσή του συλλαμβάνεις "άλλα" πράγματα».

  Η παράσταση δεν περιορίζεται στο «Γιατρό Ινεότη». Εμπλουτίζεται με κείμενα από το «Μυθιστόρημα» και τον «Εχθρό του ποιητή», που ο σκηνοθέτης ονομάζει «θερμά» και διακρίνονται για το «λαϊκότροπο στοιχείο τους». Ο Τζαμαργιάς μελέτησε μέχρι εξαντλήσεως το σύνολο του πεζογραφικού έργου του Χειμωνά. Ομως τον ανακάλυψε μέσα απ' τη Λούλα Αναγνωστάκη. «Η αγάπη μου για την Αναγνωστάκη με πήγε στον Χειμωνά. Ονειρο ζωής μου είναι να κάνω κάποτε τη "Νίκη" της. Θεωρώ ότι υπάρχουν συγγένειες στο έργο τους. Δηλαδή, πολλά πράγματα μού ξεκλειδώνονται στον Χειμωνά μέσα απ' το δικό της έργο».

  INFO: Στο «Ανείπωτο -ο λόγος του Γιώργου Χειμωνά», μια παράσταση της «Ομάδας Δυτικά της Πόλης», η σύνθεση κειμένων είναι του Ιερώνυμου Πολλάτου και η επιμέλεια του Βαγγέλη Ραπτόπουλου. Σκηνικός χώρος: Γιάννης Θεοδωράκης. Μουσική-Ηχος: Πλάτων Ανδριτσάκης.

• Πηγή